Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred

Koreni Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda (rituala) zadiru daleko u prošlost, a učenja i simbolizam koje sadrži prethode hiljadama godina njegovom formalnom konstituisanju. On je zbir znakova, simbola i zapisa, pitanja i odgovora, traganja i iskustava mnogih posvećenika i mudraca, koji su isklesali sistem vrednosti za koji se može reći da je postao čvrst kao planine i trajan kao zvezde. Njegovi tragovi se nalaze na grobovima i hramovima Indije, na ruševinama Nubeje, u dolini Nila, u Haldeji, Asiriji, Persiji, Grčkoj, Rimu, čak i u drevnom i dalekom Meksiku.

Nastanak Obreda kakvog poznajemo danas, vodi nas u Francusku, i početak XVIII veka. Za vreme političkih previranja u Škotskoj tokom XVII i XVIII veka, pripadnici kraljevske kuće Stjuart i mnogi škotski masoni su napustili domovinu i izbegli u Francusku, koja je sa svojom snažnom i brojnom aristokratijom i bogatim društvenim životom bila veoma pogodno tle za širenje Masonerije. To je vreme kada se formiraju i razvijaju različiti rituali i stepeni, svaki od njih sa svojom pričom, simbolikom, ciljem i poukom.

1728. godine pojavljuje se Remzijev Obred (koji se takođe naziva i Obred Bujona), koji je dobio ime po škotskom vitezu Majkl Endrju Remziju (Michael Andrew Ramsey), čoveku velike širine i obrazovanja. Remzi je bio poznat po svojoj besedi u kojoj ukazuje na poreklo Masonerije od Viteza Templara. Velike zasluge za ovaj Obred ima i Čarls Redklif–Lord od Derventvotera (Charles Radcliffe-Earl of Derwentwater), koji je od 1736. do 1738. bio Veliki Majstor Velike Lože Francuske. Remzijev Obred je pored tri simbolička stepena (Učenik, Pomoćnik, Majstor) imao i tri dodatna stepena: 4° Majstor Škot (jedno od tumačenja je da je zahvaljujući ovom nazivu kasnije i čitav Red dobio predznak Škotski), 5° Iskušenik, 6° Vitez Templar. Ovaj Ritual je bio osnova na koju će se u narednim godinama nadograditi drugi viši stepeni. U Francuskoj toga vremena bujaju rituali i lože viših stepena, posebno u Bordou i Lionu, gde se po prvi put javlja stepen Kadoša (Kađoša) 1741. godine, jedan od ključnih stepena Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda.

Andrew Michael Ramsay

Godine 1758, nekoliko uglednih masona, nosilaca tzv. Škotskih visokih stepena, osniva Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada–Preuzvišena Škotska Majka Loža. 1761. godine Savet usvaja stepen Kadoša, a 1768. godine stepen Najuzvišenijeg Princa Kraljevske Tajne. Savet je zaokružio Škotske visoke stepene i uključio ih u tzv. Ritual Savršenstva koji je imao 25 stepena, od kojih su se 22 nazivala višim stepenima, dok su prva tri stepena pripadala simboličkim ložama.

1761. godine Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada izdao je Patent Izaslanika i Velikog Inspektora trgovcu iz Bordoa Etjenu Morenu (Etienne Morin) kojim mu se daju ovlašćenja da uspostavi Ritual Savršenstva u zapadnoj hemisferi (Americi i Antilima), kao i pravo da braći u Americi dodeli stepene Generalnog Inspektora i njegovih zamenika. Zahvaljujući njegovom vrednom radu ustanovljene su lože Savršenstva u Domikanskoj Republici, a zahvaljujući posvećenosti njegovog zamenika Henri Endrju Frenkena (Henry Andrew Francken), lože Savršenstva su formirane u gradovima u Americi: Albaniju, Nju Orleansu, Filadelfiji i Čarlstonu.

Etjen Moren je u periodu od 1761. do 1768. dopunio Ritual Savršenstva sa još osam novih stepena (neke je uzeo iz primitivnog Škotskog Rituala, a neke je sam stvorio), čime je nastao Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred od trideset tri stepena, koji se kao takav od 1786. godine širi po celom svetu.

Suvereni Savet Imperatora Istoka i Zapada postoji do 1782. godine posle čega mu se gubi svaki trag.

1. maja 1786. godine u Berlinu su donete Velike Konstitucije Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda. Velikim Konstitucijama se predviđa da Ritual sadrži trideset tri stepena, da nosi naziv Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred, i da njime upravlja Vrhovni Savet. Na taj način se prvi put formira Vrhovni Savet sastavljen od braće na 33°. Velike Konstitucije dodeljuju pravo nosiocima trideset trećeg stepena da formiraju druge Vrhovne Savete i uzdižu drugu braću na 33°. Velike Konstitucije je potpisao Kralj Pruske Fridrih Veliki, i to kao Suvereni Veliki Generalni Inspektor Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda. Pravila utvrđena Velikim Konstitucijama primenjuju se i danas.

Friedrich II Veliki

U periodu od 1796. do 1798. u Santo Domingu, u Antilima, Grof Aleksandar Fransoa Ogist de Gras-Markiz de Tili, (Conte Alexandre Francois Auguste de Grasse-Marquis de Tilly) formira Vrhovni Savet Francuske Zapadne Indije i Ostrva Vetrova.

Prvi Vrhovni Savet na tlu Amerike, sastavljen od devet članova, inaugurisan je u Čarlstonu (Južna Karolina, SAD) 31. maja 1801. godine, a jedan od njegovih osnivača je Markiz Gras-Tili, koji postaje Zamenik Grand Komandera. Moto ovog Vrhovnog Saveta je bio Red iz Haosa (Ordo ab Chao), koji se zadržao do danas. 22. decembra 1804. godine Vrhovni Savet je formiran i u Francuskoj, a prvi Suvereni Grand Komander je bio upravo Markiz Gras-Tili. Vrhovni Savet je 1805. formiran u Italiji, 1809. u Španiji i 1817. u Belgiji.

Marquis de Grasse Tilly

Današnji Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred je nastao daljim razvojem i preplitanjem različitih obreda toga vremena. Zasluge za njegovo uobličavanje kao jedinstvene celine iz jednog pomalo haotičnog mnoštva rituala i rukopisa velikim delom se mogu pripisati Albertu Pajku (Albert Pike, 1809-1891), Suverenom Grand Komanderu Južne Jurisdikcije (SAD) i izuzetnom slobodnozidarskom misliocu. Albert Pajk je bio Suvereni Grand Komander Južne Jurisdikcije pune 32 godine.

1912. godine je uspostavljen Vrhovni Savet Kraljevine Srbije, u Dolini Beograda, a po Patentu Vrhovnog Saveta Grčke. Prvi Grand Komander Vrhovnog Saveta Kraljevine Srbije bio je uvaženi brat Đorđe Vajfert. Nastavljač tradicije Vrhovnog Saveta Kraljevine Srbije, danas u Republici Srbiji, je Vrhovni Savet 33º Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Reda Srbije.

U okviru Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda, potpuni autoritet nad prva tri simbolička stepena (Učenik, Pomoćnik, Majstor) ima Velika Loža, dok autoritet nad ložama koje rade na višim stepenima ima Vrhovni Savet. U organizacionom smislu oni čine dve suverene i nezavisne celine, ali u duhovnom i filozofskom smislu oni predstavljaju jedinstvo, koje deli zajednički cilj: unapređivanje i negovanje etičkih vrednosti, kao istinske misije Slobodnog zidarstva.

Veoma je važno naglasiti još jednu stvar: nijedan obred, pa ni Škotski, ne može jednog čoveka učiniti većim masonom nego što ga čini pripadnost simboličkoj, Plavoj loži. Stepeni Škotskog Obreda su samo numerički veći od prvog, drugog i trećeg stepena, ali ni u kom slučaju nisu od njih važniji. Najveći autoritet i mislilac Drevnog i Prihvaćenog Škotskog Obreda – Albert Pajk je rekao: “Sada je možda kasno da promenimo terminologiju koja je postala opšteprihvaćena, ali ne treba da učinimo grešku i pomislimo da je mason 33º po bilo čemu viši od majstora masona, a posebno od starešine lože. Svi mi koji smo u Bratstvu treba da pokažemo svojim rečima i delima da je Veliki Majstor u okviru svoje Obedijencije i svojih nadležnosti najviši oficir i najveći autoritet koji je svet ikada video, i koji će videti.”

Albert Pike

Da zaključimo: Drevni i Prihvaćeni Škotski Obred je specifično alegorijsko putovanje u dramskoj formi, pohod u ličnom razvoju, koji kroz trideset tri stepena prenosi važne moralne i duhovne pouke, i jedan od dva ogranka Masonerije (pored Rituala Jorka) u kome majstor mason može da povećava i usavršava znanja koja je stekao u prva tri stepena. Na osnovu ove činjenice, posvećenoj, odanoj, vrednoj i ambicioznoj braći možemo samo uputiti poruku: Putovanje se nastavlja…